Aşılama yöntemi nedir?
Aşılama (İntrauterin inseminasyon-IUI) nedeni bilinmeyen kısırlık (Açıklanamayan infertilite) olgularında yıkanıp zenginleştirilmiş, içindeki ölü hücreleri uzaklaştırılmış sperm hücrelerinin rahim içine bırakılmasıdır.
Popüler bir yöntem olan aşılamada sperm hücreleri laboratuar şartlarında uygun şekillerde ayrılarak yıkanır zenginleştirilir, özel kateter ve enjektörler yardımı ile rahim içine bırakılır. Bu şekilde daha yüksek ihtimalli döllenme sağlanmış olur. Tüp Bebek yönteminden farkı aşılamada döllenme anne vücudunda olurken tüp bebek yönteminde döllenme laboratuar şartlarında olur.
Aşılama yöntemi nasıl bir işlemdir.
Aşılama işlemi her ne kadar basit ve hızlı olsa da yine de her halükarda öncelikle doğal gebelik yollarının denenmiş olması tavsiye edilmektedir. Aşılama yöntemi oldukça basit ve günümüz teknolojilerine göre hemen hemen hiç ağrısız bir uygulama yöntemidir
Aşılama kararı vermeden önce çiftin her ikisinin de kısırlık (infertilite) açısından bütün tetkikleri yapılmış olmalı.Ovülasyon indüksiyonu (yumurtalıkların uyarılması) yapılırken bu işlem uygun ilaçlarla sağlanmalı ve seri ultrasonografilerle yumurta hücresi gelişimi saptanmalıdır. Bu hücre ya da hücreler yeterli boyuta ulaştığında çatlatma iğnesi yapılmalı. İdeal olarak bu iğneden 32 – 36 saat sonra aşılamanın (inseminasyon) yapılması önerilir. Eğer gerek görülürse ultrason takipleri esnasında kanda östrojen değerlerine bakılabilir.
Aşılama için sperm alınırken mastürbasyon esnasında kayganlaştırıcı vb. maddelerin kullanılması sperm kalitesini bozabileceğinden bu konuya dikkat edilmeli. Elde edilen semen örneği belirli kimyasal maddelerle işlemden geçirilip hazırlandıktan sonra (yıkama), aşılamaya (inseminasyona) hazır hale gelir. Kadın jinekolojik muayene pozisyonunda uzanır. Spekulum takılır, serum fizyolojik ile temizlik yapıldıktan sonra uygun katater rahim ağzından, rahim içine ilerletilir. Enjektöre çekilmiş olan semen yavaş ve dikkatli bir şekilde bu katater vasıtasıyla rahim içine verilir. Daha sonra katater ve spekulum çıkartılır. Bir miktar semenin dışarıya geri gelmesi normaldir.
Aşılama (inseminasyon) ağrılı bir işlem değil. İşlemden sonra kadın 10 – 15 dakika kadar uzanır ve daha sonra normal hayatına dönebilir. Şart olmamakla birlikte hastaya progesteron desteği verilebilir. Aşılamadan sonraki ilk 24 – 48 saat ağır fiziksel aktiviteden kaçınılması önerilir. Ancak yatak istirahati gerekli değil.
Başarılı bir aşılama için şartlar nelerdir?
Başarılı bir aşılama (inseminasyon) için bazı şartlar vardır:
1. Aşılama yapmak için öncelilikle spermin dölleyebileceği bir yumurta olmalı. Yumurtlama bozukluklarında kadına önceden yumurtlamayı uyarıcı ilaçlar vererek ve çatlatma iğneleri yardımıyla bu sorunun üstesinden gelinir.
2. İkincisi tüpler yumurta ve spermin buluşmasını sağlayabilmeli yani açık olmalıdır. Aşılama yapmadan önce rahim filmi tüplerin açık olduğunu göstermeli.
3. Ayrıca erkeğin sperm analizi sonuçları normal ya da en azından normale yakın olmalı. Menisinde hiç sperm olmayan ya da çok az sperm bulunan kişilerde aşılama (inseminasyon) fayda sağlamaz.
4. Aşilama yapılabilmasi için son olarak oluşan bir gebeliğin tutunmasını engelleyecek rahim içi bir patoloji olmamalı.
Aşılama hangi durumlarda yararlı olur?
– Normal cinsel ilişkinin mümkün olmadığı durumlara
– Sperm hareketliliğinin az olduğu hallerde
– Servikal faktörün (kadının rahim ağzında oluşan salgının erkeğin spermine hareket kabiliyeti sağlayamadığı durum) bozuk olduğu durumlarda
– Anti sperm antikorların varlığında
– Aşılamanın (inseminasyonun) normal cinsel ilişkiye olan üstünlüğü servikal faktörü ortadan kaldırması ve spermlerin kat etmesi gereken yolu azaltması. Bazı durumlarda rahim ağzından salgılanan sıvı spermlerin rahim içine geçişine engel olabilir. Aşılama (inseminasyon) bu gibi durumların varlığında önemli avantajlar sağlar.
Aşılama tedavisi uygulanmadan evvel nelere dikkat etmelidir?
Aşılama işlemi öncesi dikkat edilmesi gereken bazı ana noktalar bulunmaktadır. Erkeğin sperm hücresinin sağlıklı ve yoğun biçimde etki edebilmesi için son 48 saat içinde hiçbir şekilde alkol, uyuşturucu ve ilacın vücuda alınmamış olması gerekmektedir
Aynı zamanda aşılama işlemi uygulanacak olan bayanın da yakın zamanda vajinal bölgeye herhangi bir krem veya losyon tarzı maddeyi uygulamamış olması gerekmektedir. Rahime ulaşılması sırasında bu tarz maddelerin kalıntıları toksik etkilere sebep olabileceğinden sorun yaratmaları muhtemeldir. Operasyonun ciddiyeti unutulmayarak her durumda doktorun talimatlarına uyulmalıdır.